Tự động hóa xử lý cảnh báo giao dịch đáng ngờ là một bước tiến lớn trong số hóa vận hành ngân hàng. Giải pháp góp phần bảo vệ tài sản của ngân hàng và niềm tin của khách hàng trong kỷ nguyên số, khi cơ hội đi kèm thách thức với số lượng giao dịch trực tuyến tăng vọt.
Table of Contents
Mức độ ứng dụng tự động hóa trong ngân hàng hiện nay
Ứng dụng tự động hóa ngân hàng đã có những bước tiến đáng kể trong những năm gần đây, len lỏi vào nhiều khía cạnh hoạt động của các tổ chức tài chính. Từ việc tự động hóa các tác vụ chăm sóc khách hàng cơ bản thông qua chatbot, xử lý giao dịch thanh toán, quản lý hồ sơ khách hàng đến các quy trình phức tạp hơn như thẩm định tín dụng ban đầu, tự động hóa đang dần thay thế các công việc thủ công, lặp đi lặp lại. Trong lĩnh vực an ninh và phòng chống gian lận, mức độ ứng dụng tự động hóa cũng ngày càng gia tăng, tuy nhiên, sự phức tạp của các mối đe dọa đòi hỏi sự tích hợp của nhiều công nghệ tiên tiến hơn.
Hiện nay, nhiều ngân hàng đã triển khai các hệ thống tự động hóa cơ bản để lọc và phân loại các giao dịch có dấu hiệu đáng ngờ dựa trên các quy tắc được thiết lập sẵn. Tuy nhiên, để đối phó với các hình thức gian lận ngày càng tinh vi, các ngân hàng tiên phong đang chuyển sang ứng dụng các công nghệ thông minh hơn như Trí tuệ nhân tạo (AI) và Học máy (Machine Learning). Các hệ thống này có khả năng học hỏi từ dữ liệu lịch sử, nhận diện các mẫu hình gian lận phức tạp mà các quy tắc truyền thống khó có thể phát hiện.
Theo một báo cáo của Deloitte, khoảng 87% các tổ chức tài chính đang xem xét hoặc đã triển khai các giải pháp tự động hóa trong các quy trình tuân thủ và phòng chống gian lận. Tuy nhiên, mức độ trưởng thành và phạm vi ứng dụng vẫn còn khác nhau giữa các ngân hàng. Các ngân hàng lớn, có nguồn lực đầu tư mạnh mẽ thường có xu hướng ứng dụng các giải pháp tự động hóa toàn diện và tích hợp nhiều công nghệ tiên tiến hơn so với các ngân hàng nhỏ và vừa. Tại Việt Nam, xu hướng ứng dụng tự động hóa trong lĩnh vực này cũng đang trên đà phát triển, với sự quan tâm ngày càng tăng từ các ngân hàng trong việc nâng cao năng lực phòng thủ trước các mối đe dọa an ninh mạng và gian lận tài chính.
Tầm quan trọng của tuân thủ và chống gian lận trong vận hành ngân hàng
Trong lĩnh vực tài chính và ngân hàng, số hóa đã diễn ra mạnh mẽ và liên tục, mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho sự ổn định của hệ thống tài chính và sự phát triển kinh tế nói chung. Quá trình này giúp các tổ chức tài chính cung cấp nhiều dịch vụ đa dạng với chi phí thấp hơn, cải thiện trải nghiệm và khả năng tiếp cận dịch vụ cho khách hàng, tăng cường tính minh bạch trong các giao dịch tài chính và ứng phó nhanh nhạy hơn với các biến động kinh tế. Tuy nhiên, sự phát triển công nghệ trong ngành ngân hàng cũng làm nảy sinh nhiều nguy cơ và rủi ro tiềm ẩn, đặc biệt là gian lận số. Tội phạm đang tận dụng quá trình số hóa để thực hiện các hành vi gian lận trực tuyến trên quy mô lớn hơn, nhất là sau đại dịch Covid-19. Điều này tạo ra nhiều thách thức cho các ngân hàng và đòi hỏi họ phải có các giải pháp, chiến lược và công cụ phù hợp để phát hiện, ngăn chặn, phòng ngừa và xử lý loại gian lận này trong tương lai.
Tuân thủ các quy định pháp lý và xây dựng một hệ thống chống gian lận hiệu quả không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của bất kỳ ngân hàng nào. Việc không tuân thủ các quy định như KYC (Know Your Customer – định danh khách hàng), AML (Anti-Money Laundering – chống rửa tiền) có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về pháp lý, tài chính và uy tín. Các ngân hàng có thể phải đối mặt với các khoản phạt khổng lồ từ các cơ quan quản lý, tổn thất về danh tiếng và mất lòng tin từ khách hàng.
Gian lận tài chính gây ra những thiệt hại trực tiếp về tài sản cho cả ngân hàng và khách hàng, làm suy yếu hệ thống tài chính và ảnh hưởng đến niềm tin vào các dịch vụ ngân hàng. Trong bối cảnh số hóa, các hình thức gian lận ngày càng đa dạng và tinh vi, từ tấn công mạng, phishing, skimming đến các hành vi gian lận giao dịch phức tạp. Việc không có một hệ thống phòng chống gian lận mạnh mẽ sẽ khiến ngân hàng trở thành mục tiêu của tội phạm tài chính.
Do đó, việc ưu tiên tuân thủ và đầu tư vào các giải pháp chống gian lận hiệu quả là vô cùng quan trọng. Điều này không chỉ giúp ngân hàng đáp ứng các yêu cầu pháp lý mà còn bảo vệ tài sản, duy trì uy tín và xây dựng lòng tin với khách hàng. Một hệ thống phòng chống gian lận hiệu quả còn giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro và tạo ra một môi trường giao dịch an toàn cho tất cả các bên liên quan.
Ứng dụng công nghệ hỗ trợ, nâng cao khả năng kiểm soát đối với giao dịch đáng ngờ trong ngân hàng
Trong quá khứ, việc xử lý cảnh báo giao dịch đáng ngờ chủ yếu dựa vào sự kiểm soát thủ công của các nhân viên nghiệp vụ. Họ sẽ xem xét các giao dịch dựa trên các quy tắc và kinh nghiệm cá nhân. Tuy nhiên, phương pháp này ngày càng bộc lộ nhiều hạn chế trong bối cảnh số lượng giao dịch tăng lên theo cấp số nhân và các hình thức gian lận trở nên phức tạp hơn.
Kiểm soát thủ công tốn rất nhiều thời gian và nguồn lực. Nhân viên phải mất nhiều giờ để xem xét hàng loạt các giao dịch, dẫn đến việc xử lý chậm trễ và có thể bỏ sót các giao dịch gian lận thực sự. Hơn nữa, con người dễ mắc phải sai sót do mệt mỏi hoặc yếu tố chủ quan, làm giảm độ chính xác của quá trình kiểm soát. Đặc biệt, các hình thức gian lận hiện đại thường ẩn chứa những mẫu hình phức tạp mà mắt thường khó có thể nhận ra.
Ứng dụng công nghệ tự động hóa mang lại những ưu điểm vượt trội so với phương pháp thủ công. Các hệ thống tự động có khả năng phân tích hàng triệu giao dịch trong thời gian thực, giúp phát hiện các dấu hiệu đáng ngờ một cách nhanh chóng và hiệu quả. AI và Machine Learning có khả năng học hỏi từ dữ liệu lịch sử để xây dựng các mô hình dự đoán gian lận ngày càng chính xác, nhận diện các mẫu hình phức tạp mà con người khó có thể phát hiện.
Bên cạnh đó, tự động hóa đảm bảo tính nhất quán trong quy trình xử lý, loại bỏ các yếu tố chủ quan và giảm thiểu sai sót. Hệ thống có khả năng mở rộng linh hoạt để đáp ứng sự gia tăng về số lượng giao dịch mà không cần tăng thêm nhân lực đáng kể. Quan trọng hơn, tự động hóa giải phóng nhân viên khỏi các công việc lặp đi lặp lại, cho phép họ tập trung vào các trường hợp phức tạp hơn, đưa ra các quyết định chiến lược và tương tác với khách hàng.
Giá trị của giải pháp tự động hóa xử lý cảnh báo giao dịch đáng ngờ
Việc triển khai giải pháp tự động hóa xử lý cảnh báo giao dịch đáng ngờ mang lại những giá trị to lớn và có thể đo lường được cho các ngân hàng. Một trong những lợi ích quan trọng nhất là khả năng giảm đáng kể tỷ lệ cảnh báo giả (false positive). Các hệ thống tự động hóa thông minh, đặc biệt là khi được trang bị AI và Machine Learning, có khả năng phân tích ngữ cảnh giao dịch một cách sâu sắc hơn, từ đó giảm thiểu số lượng cảnh báo không chính xác, giúp bộ phận phòng chống gian lận tập trung nguồn lực vào các cảnh báo thực sự có rủi ro.
Đồng thời, tự động hóa giúp tăng tỷ lệ phát hiện giao dịch gian lận thực tế (true positive). Khả năng phân tích dữ liệu lớn và nhận diện các mẫu hình phức tạp của AI và Machine Learning giúp phát hiện các hành vi gian lận tinh vi mà các phương pháp thủ công hoặc dựa trên quy tắc đơn giản có thể bỏ sót.
Theo một nghiên cứu của Juniper Research, các giải pháp AI trong phòng chống gian lận có thể giúp các ngân hàng tiết kiệm hơn 30 tỷ USD trên toàn cầu vào năm 2024. Một case study điển hình từ một ngân hàng lớn tại châu Âu cho thấy việc triển khai hệ thống tự động hóa dựa trên AI đã giúp họ giảm 40% số lượng cảnh báo giả và tăng 25% tỷ lệ phát hiện gian lận thực tế.
Ngoài ra, tự động hóa còn giúp giảm thời gian trung bình để xử lý một cảnh báo, từ vài giờ xuống chỉ còn vài phút trong nhiều trường hợp. Điều này giúp ngân hàng phản ứng nhanh chóng hơn với các mối đe dọa và giảm thiểu thiệt hại. Về mặt chi phí, tự động hóa giúp tiết kiệm chi phí vận hành cho bộ phận phòng chống gian lận bằng cách giảm nhu cầu về nhân lực cho các công việc mang tính lặp đi lặp lại. Cuối cùng, việc tự động hóa quy trình xử lý cảnh báo giúp nâng cao mức độ tuân thủ các quy định và cải thiện sự hài lòng của khách hàng do giảm thiểu các giao dịch bị chặn nhầm.
Giải pháp RPA và các công nghệ tiên tiến như AI, Machine Learning trong xử lý cảnh báo giao dịch đáng ngờ ngành ngân hàng
Giải pháp RPA (Robotic Process Automation) đóng vai trò quan trọng trong việc tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại trong quy trình xử lý cảnh báo giao dịch đáng ngờ. RPA có thể được sử dụng để tự động thu thập dữ liệu giao dịch từ nhiều hệ thống khác nhau, tổng hợp thông tin liên quan đến một cảnh báo, tạo các báo cáo ban đầu và thực hiện các hành động theo quy tắc đã được thiết lập (ví dụ: tạm thời khóa tài khoản, gửi thông báo cho khách hàng).
Tuy nhiên, sức mạnh thực sự nằm ở sự kết hợp giữa RPA và các công nghệ tiên tiến như AI (Trí tuệ nhân tạo) và Machine Learning (Học máy). AI và Machine Learning mang lại khả năng phân tích thông minh và đưa ra quyết định phức tạp hơn trong quá trình xử lý cảnh báo.
- Phân tích hành vi: Các thuật toán Machine Learning có thể học hỏi từ lịch sử giao dịch của từng khách hàng để xây dựng các mô hình hành vi bình thường. Khi phát hiện một giao dịch có dấu hiệu bất thường so với hành vi thông thường, hệ thống sẽ tự động tạo cảnh báo với mức độ ưu tiên cao hơn.
- Phát hiện các mẫu hình gian lận phức tạp: AI có khả năng phân tích lượng lớn dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau (ví dụ: thông tin tài khoản, lịch sử giao dịch, dữ liệu địa lý, thông tin thiết bị) để phát hiện các mối liên hệ và mẫu hình gian lận tinh vi mà các quy tắc đơn giản không thể nhận ra.
- Đánh giá rủi ro theo thời gian thực: Các mô hình AI có thể liên tục cập nhật và điều chỉnh mức độ rủi ro của từng giao dịch dựa trên các yếu tố thay đổi theo thời gian thực, giúp ngân hàng phản ứng linh hoạt với các mối đe dọa mới.
- Tự động hóa quá trình điều tra ban đầu: AI có thể được sử dụng để tự động thu thập và phân tích thông tin liên quan đến các cảnh báo, cung cấp cho nhân viên điều tra một cái nhìn tổng quan ban đầu và giúp họ tập trung vào các khía cạnh quan trọng nhất.
- Cải thiện độ chính xác của các mô hình dự đoán gian lận: Thông qua quá trình học hỏi liên tục từ dữ liệu mới và phản hồi từ các chuyên gia, các mô hình Machine Learning ngày càng trở nên chính xác hơn trong việc dự đoán và phát hiện gian lận.
Sự kết hợp giữa RPA để tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại và AI/Machine Learning để đưa ra các quyết định thông minh tạo ra một giải pháp tự động hóa mạnh mẽ và toàn diện cho việc xử lý cảnh báo giao dịch đáng ngờ, giúp ngân hàng nâng cao hiệu quả, giảm rủi ro và bảo vệ khách hàng tốt hơn.
Giải pháp tự động hóa cảnh báo giao dịch đáng ngờ từ akaBot (Tập đoàn FPT)
Với khả năng triển khai ấn tượng cho 30+ ngân hàng và các tổ chức tài chính hàng đầu, cùng kinh nghiệm tự động hóa tới 500+ quy trình nghiệp vụ trong một ngân hàng (quy mô toàn hàng), akaBot không chỉ là một giải pháp công nghệ mà còn là một đối tác chiến lược có sự hiểu biết sâu sắc về nghiệp vụ. Đội ngũ akaBot nắm rõ những thách thức và đặc thù trong quy trình cảnh báo giao dịch đáng ngờ, từ đó phát triển một giải pháp tự động hóa toàn diện, hỗ trợ ngân hàng trong nhiều khía cạnh. Giải pháp tự động hóa, tối ưu vận hành akaBot đã từng giành được giải thưởng The Asian Banker, hạng mục Giải thưởng Tự động hóa Quy trình tốt nhất.
Điểm nổi bật của giải pháp akaBot là khả năng triển khai nhanh chóng, giúp các ngân hàng sớm nhận được lợi ích từ tự động hóa. Thêm vào đó, đội ngũ chuyên gia từ tập đoàn FPT cam kết hỗ trợ liên tục 24/7, đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và mọi vấn đề phát sinh đều được giải quyết kịp thời. Kinh nghiệm triển khai tự động hóa cho 4.000+ khách hàng tại 21 quốc gia là minh chứng rõ nét cho năng lực toàn cầu của akaBot.
Trong kỷ nguyên số đầy rẫy những thách thức về an ninh mạng và gian lận tài chính, việc ứng dụng tự động hóa ngân hàng trong quy trình tự động hóa Xử lý cảnh báo giao dịch đáng ngờ đã mang lại giá trị vận hành rõ rệt. Bằng cách tận dụng sức mạnh của các công nghệ tiên tiến như RPA, AI và Machine Learning, các ngân hàng có thể xây dựng một lá chắn an ninh vững chắc, bảo vệ tài sản của mình và niềm tin của khách hàng. Những lợi ích rõ ràng về tốc độ xử lý, độ chính xác, khả năng phát hiện gian lận phức tạp và tiết kiệm chi phí đã chứng minh giá trị to lớn của giải pháp này.
